Lạm phát theo CPI
Theo số liệu của Bộ Lao động Mỹ, chỉ số giá tiêu dùng tổng thể (CPI, all items index) tháng 11 đã tăng 6,8% trước khi điều chỉnh tính mùa vụ (seasonal adjustment) so với cùng kỳ năm trước, mức cao nhất từ tháng 6-1982. Mức tăng này tiếp tục mức tăng từ tháng trước do tăng giá ở các mặt hàng như xăng dầu, nhà ở, thực phẩm, xe đã qua sử dụng.
Nếu tính theo mức tăng từ tháng qua tháng thì tháng 11 đã tăng 0,8%, giảm một ít so với mức 0,9% ở tháng trước đó. Có nhiều nhận định cho rằng đây cũng là một dấu hiệu quan trọng cho thấy lạm phát ở Mỹ đã vào vùng đỉnh, chuẩn bị cho xu hướng giảm dần trong thời gian sắp tới.
Điều này còn có thêm căn cứ khi chủ tịch Fed là Jerome Powell, vừa được tái cử nhiệm kỳ hai, đã đưa ra thông điệp sẽ điều chỉnh liều lượng các gói hỗ trợ, mà thị trường dự đoán là giảm việc mua trái phiếu mỗi tháng từ 15 tỷ usd lên 30 tỷ usd, và việc tăng lãi suất sẽ thực hiện sớm hơn, có thể bắt đầu từ tháng 5-2022. Đây có lẽ cũng là hai nội dung quan trọng nhất trong đợt họp sắp tới của Fed vào ngày 14-15 tháng 12, và thị trường tài chính đang rất ngóng chờ sự kiện này.
Chỉ số CPI khu vực thành thị (CPI-U) đã điều chỉnh tính mùa vụ của Mỹ qua từng tháng đã tăng liên tục từ tháng 11-2020 đến tháng 6-2021, sau đó giảm ấn tượng trong tháng 7,8,9 và bùng phát lại vào tháng 10, 11. Cụ thể mức tăng qua từng tháng cao nhất là 0,9% vào tháng 6-2020 và tháng 10-2021, còn mức tăng của tháng 11-2021 là 0,8% so với tháng trước, bằng với tháng 4-2020.
Nguồn: Cục Thống Kê, Bộ Lao động Mỹ
Sở dĩ có sự phân biệt lạm phát theo cách tính nào là bởi vì ở Mỹ, có hai chỉ số lạm phát là Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) do Bộ Lao động tính toán và công bố, và Chỉ số Chi tiêu Cá nhân (PCE) do Bộ Thương mại tính toán và công bố. Tuy nhiên chỉ số CPI là phổ biến và được quan tâm nhiều hơn là do chỉ số này được dùng để tính toán các quyền lợi an sinh xã hội hay một số công cụ tài chính như Trái phiếu có đảm bảo lạm phát (TIPS). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khi Fed nhắc đến lạm phát mục tiêu, đó là được hiểu theo chỉ số PCE.
Thị trường lao động
Cùng với tin lạm phát được đưa ra, mà tin này chưa chắc hoàn toàn xấu nếu đây đúng là vùng đỉnh và lạm phát sẽ hạ nhiệt khi chuỗi cung ứng được nối lại, giá năng lượng đã giảm và khó bùng phát trở lại, thì đó là tin tức khá lạc quan về có số thất nghiệp ở Mỹ. Tỷ lệ thất nghiệp công bố tháng 11-2021 là 4,2%, gần sát với tỷ lệ thất nghiệp mục tiêu tối ưu cho tăng trưởng trong dài hạn của kinh tế Mỹ là 4%.
Tỷ lệ thất nghiệp tương đối thấp như hiện nay cũng là điều hiếm hoi trong lịch sử nền kinh tế Mỹ. Nếu tính từ năm 1948 thì số tháng có tỷ lệ thất nghiệp dưới 4% là rất hiếm, chủ yếu xuất hiện ở giai đoạn đầu thập niên 1950s và cuối 1960s khi kinh tế Mỹ ở giai đoạn thịnh vượng.
Vừa mới đây, số liệu của Bộ Lao động Mỹ cũng đã công bố tuần 4-12 cho thấy số yêu cầu bảo hiểm thất nghiệp mới là 184,000, thấp nhất trong vòng 52 năm trở lại đây khi trước đó vào những tháng đầu năm 2021 là ở mức xoay quanh 800,000. Không những thế, số lượng hồ sơ đang yêu cầu bảo hiểm thất nghiệp theo tháng cũng đang có xu hướng giảm dần, ở mức 2 triệu hồ sơ so với đầu năm là 5 triệu.
Tuy nhiên, bức tranh việc làm không hoàn toàn chỉ có gam màu sáng. Một số lĩnh vực như dịch vụ vẫn chưa được trở lại trạng thái trước khi dịch Covid-19 bùng phát. Việc thiếu hụt lao động trong lĩnh vực này đã đẩy chi phí tiền lương tăng, chủ doanh nghiệp vừa khó tìm người, vừa phải bị đội chi phí kinh doanh.
Và về phía người lao động cũng không mấy sáng sủa khi lạm phát tăng. Với phần lớn người lao động phổ thông, nhất là trong lĩnh vực dịch vụ, thì giá cả các nhóm hàng chính như xăng dầu, xe ô tô cũ, nhà ở, thực phẩm tăng đã bào mòn thu nhập của họ, ngay cả trong trường hợp đã được tăng. Tính ra, tiền lương thực tế của một bộ phận lao động ở Mỹ bị giảm 9 tháng tính từ đầu năm đến nay sau khi đã điều chỉnh lạm phát. Nếu so với giai đoạn trước Covid thì tiền lương thực tế của người lao động có xu hướng bị chững và giảm lại.
Dù sao, với một số tín hiệu khả quan về tỷ lệ thất nghiệp thì Fed cũng có đủ công cụ trong tay của mình để thực hiện giảm hỗ trợ nền kinh tế, và lộ trình tăng lãi suất có thể sớm hơn để ứng phó với lạm phát, không để lạm phát kéo dài. Hơn thế nữa, sang năm là bắt đầu nửa nhiệm kỳ sau của Tổng thống Biden, và các chính sách sẽ hướng đến người lao động nhiều hơn để chuẩn bị cho cuộc bầu cử sắp đến.
Theo số liệu của Bộ Lao động Mỹ, chỉ số giá tiêu dùng tổng thể (CPI, all items index) tháng 11 đã tăng 6,8% trước khi điều chỉnh tính mùa vụ (seasonal adjustment) so với cùng kỳ năm trước, mức cao nhất từ tháng 6-1982. Mức tăng này tiếp tục mức tăng từ tháng trước do tăng giá ở các mặt hàng như xăng dầu, nhà ở, thực phẩm, xe đã qua sử dụng.
Nếu tính theo mức tăng từ tháng qua tháng thì tháng 11 đã tăng 0,8%, giảm một ít so với mức 0,9% ở tháng trước đó. Có nhiều nhận định cho rằng đây cũng là một dấu hiệu quan trọng cho thấy lạm phát ở Mỹ đã vào vùng đỉnh, chuẩn bị cho xu hướng giảm dần trong thời gian sắp tới.
Điều này còn có thêm căn cứ khi chủ tịch Fed là Jerome Powell, vừa được tái cử nhiệm kỳ hai, đã đưa ra thông điệp sẽ điều chỉnh liều lượng các gói hỗ trợ, mà thị trường dự đoán là giảm việc mua trái phiếu mỗi tháng từ 15 tỷ usd lên 30 tỷ usd, và việc tăng lãi suất sẽ thực hiện sớm hơn, có thể bắt đầu từ tháng 5-2022. Đây có lẽ cũng là hai nội dung quan trọng nhất trong đợt họp sắp tới của Fed vào ngày 14-15 tháng 12, và thị trường tài chính đang rất ngóng chờ sự kiện này.
Chỉ số CPI khu vực thành thị (CPI-U) đã điều chỉnh tính mùa vụ của Mỹ qua từng tháng đã tăng liên tục từ tháng 11-2020 đến tháng 6-2021, sau đó giảm ấn tượng trong tháng 7,8,9 và bùng phát lại vào tháng 10, 11. Cụ thể mức tăng qua từng tháng cao nhất là 0,9% vào tháng 6-2020 và tháng 10-2021, còn mức tăng của tháng 11-2021 là 0,8% so với tháng trước, bằng với tháng 4-2020.
Nguồn: Cục Thống Kê, Bộ Lao động Mỹ
Sở dĩ có sự phân biệt lạm phát theo cách tính nào là bởi vì ở Mỹ, có hai chỉ số lạm phát là Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) do Bộ Lao động tính toán và công bố, và Chỉ số Chi tiêu Cá nhân (PCE) do Bộ Thương mại tính toán và công bố. Tuy nhiên chỉ số CPI là phổ biến và được quan tâm nhiều hơn là do chỉ số này được dùng để tính toán các quyền lợi an sinh xã hội hay một số công cụ tài chính như Trái phiếu có đảm bảo lạm phát (TIPS). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khi Fed nhắc đến lạm phát mục tiêu, đó là được hiểu theo chỉ số PCE.
Thị trường lao động
Cùng với tin lạm phát được đưa ra, mà tin này chưa chắc hoàn toàn xấu nếu đây đúng là vùng đỉnh và lạm phát sẽ hạ nhiệt khi chuỗi cung ứng được nối lại, giá năng lượng đã giảm và khó bùng phát trở lại, thì đó là tin tức khá lạc quan về có số thất nghiệp ở Mỹ. Tỷ lệ thất nghiệp công bố tháng 11-2021 là 4,2%, gần sát với tỷ lệ thất nghiệp mục tiêu tối ưu cho tăng trưởng trong dài hạn của kinh tế Mỹ là 4%.
Tỷ lệ thất nghiệp tương đối thấp như hiện nay cũng là điều hiếm hoi trong lịch sử nền kinh tế Mỹ. Nếu tính từ năm 1948 thì số tháng có tỷ lệ thất nghiệp dưới 4% là rất hiếm, chủ yếu xuất hiện ở giai đoạn đầu thập niên 1950s và cuối 1960s khi kinh tế Mỹ ở giai đoạn thịnh vượng.
Vừa mới đây, số liệu của Bộ Lao động Mỹ cũng đã công bố tuần 4-12 cho thấy số yêu cầu bảo hiểm thất nghiệp mới là 184,000, thấp nhất trong vòng 52 năm trở lại đây khi trước đó vào những tháng đầu năm 2021 là ở mức xoay quanh 800,000. Không những thế, số lượng hồ sơ đang yêu cầu bảo hiểm thất nghiệp theo tháng cũng đang có xu hướng giảm dần, ở mức 2 triệu hồ sơ so với đầu năm là 5 triệu.
Tuy nhiên, bức tranh việc làm không hoàn toàn chỉ có gam màu sáng. Một số lĩnh vực như dịch vụ vẫn chưa được trở lại trạng thái trước khi dịch Covid-19 bùng phát. Việc thiếu hụt lao động trong lĩnh vực này đã đẩy chi phí tiền lương tăng, chủ doanh nghiệp vừa khó tìm người, vừa phải bị đội chi phí kinh doanh.
Và về phía người lao động cũng không mấy sáng sủa khi lạm phát tăng. Với phần lớn người lao động phổ thông, nhất là trong lĩnh vực dịch vụ, thì giá cả các nhóm hàng chính như xăng dầu, xe ô tô cũ, nhà ở, thực phẩm tăng đã bào mòn thu nhập của họ, ngay cả trong trường hợp đã được tăng. Tính ra, tiền lương thực tế của một bộ phận lao động ở Mỹ bị giảm 9 tháng tính từ đầu năm đến nay sau khi đã điều chỉnh lạm phát. Nếu so với giai đoạn trước Covid thì tiền lương thực tế của người lao động có xu hướng bị chững và giảm lại.
Dù sao, với một số tín hiệu khả quan về tỷ lệ thất nghiệp thì Fed cũng có đủ công cụ trong tay của mình để thực hiện giảm hỗ trợ nền kinh tế, và lộ trình tăng lãi suất có thể sớm hơn để ứng phó với lạm phát, không để lạm phát kéo dài. Hơn thế nữa, sang năm là bắt đầu nửa nhiệm kỳ sau của Tổng thống Biden, và các chính sách sẽ hướng đến người lao động nhiều hơn để chuẩn bị cho cuộc bầu cử sắp đến.
Giảm lạm phát, tăng quyền lợi của người lao động, có thể tăng quyền lợi thất nghiệp để chấp nhận một tỷ lệ thất nghiệp cao hơn mục tiêu là một giải pháp khả dĩ mà cả chính quyền Biden và Fed có thể thỏa hiệp với nhau. Nếu đà phục hồi kinh tế thế giới như kỳ vọng khi Covid không còn là mối đe dọa lớn thì các chính sách sẽ được thực thi dễ dàng và thuận lợi hơn bởi vì khi vui vẻ, người dân dễ bỏ qua các mặt trái của chính sách.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Vui Lòng Lịch Sự & Chừng Mực, Cảm Ơn Bạn !