Người nghèo, ở đâu cũng vậy, thường ở trong tình trạng bấp bênh về tài chính. Khi bị rơi vào hoàn cảnh cấp bách, phải đi vay nóng thì có lẽ họ đã hết đường lựa chọn. Vậy, có cách nào để tránh sự lựa chọn không mong muốn này ?
Sự thiếu hiểu biết về tài chính ở lứa tuổi học sinh và người trưởng thành là nguyên nhân gây ra những trục trặc về tài chính cá nhân hay hộ gia đình ở khắp nơi trên thế giới. Chính vì vậy, trong Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (PISA) của OECD, một số nước được chọn có thêm nội dung đánh giá về kiến thức, thái độ, hành vi tài chính. Kết quả khảo sát của Mạng lưới quốc tế về giáo dục tài chính OECD (OECD/INFE) gần đây nhất cho thấy, kiến thức chung về tài chính của người trưởng thành ở 30 quốc gia được kháo sát là khá thấp, chỉ đạt được trung bình 13.2/21 điểm, ngay cả ở một số nước phát triển.
Rất ít người trưởng thành có hiểu biết về lãi kép trong tài chính, thiết lập ngân sách chi tiêu, tiết kiệm và đầu tư. Nhiều người vay tín dụng đen, chỉ biết loáng thoáng là lãi suất cao, nhưng thực tế cao như thế nào thì không tính ra được. Ví dụ, trả 5 ngàn đồng/ngày cho khoản vay 1 triệu đồng thì lãi suất là 0.5%/ngày, tính ra lãi đơn đã là 182.5%/năm, còn lãi kép lên đến 517.5%/năm. Hình thức bốc hụi «10 ăn 8 », góp trong 50 ngày, tính ra lãi vay là 146% năm (20%x365/50). Nếu số ngày góp càng ngắn, lãi suất vay càng cao.
Về thiết lập ngân sách chi tiêu, tiết kiệm, đầu tư, phần lớn người nghèo lại rất kém trong chuyện này. Trong ngân sách chi tiêu hàng tháng, rất ít biết liệt kê ra đâu là các khoản chi phí cố định, như tiền nhà, tiền đi lại, ăn uống, học hành, dự phòng v.v.. và các chi phí còn lại có thể điều chỉnh, và nên chi tiêu dưới khả năng của mình một chút để có khoản tiết kiệm và đầu tư. Ngoài ra, nguyên tắc tiết kiệm trước, chi tiêu sau (giới hạn trong phần còn lại) không được nhiều người áp dụng. Nhiều người thu nhập không cao nhưng chi vượt khả năng của mình cho điện thoại, xe máy, quần áo trong khi những thứ này chỉ là phương tiện.
Vì vậy, việc giáo dục và tiền bạc và tài chính cho trẻ em ở nhiều nước đã được thực hiện rất sớm. Đơn giản như cách giáo dục cho con trẻ về giá trị của đồng tiền, cũng như cần lao động để tạo ra tiền chứ không thể trông chờ vào may mắn (cá cược). Nhiều phường/làng ở châu Âu, hay có sự kiện « dọn kho » hàng năm, nhằm thanh lý những đồ cũ, và trẻ em sẽ đứng bán cùng bố mẹ. Số tiền thu được không nhiều, vì các món hàng được bán hầu như với giá tượng trưng, nhưng qua đó cho trẻ thấy được giá trị của đồng tiền và giá trị của lao động. Ngoài ra, một số nội dung rất cơ bản về kinh tế, tài chính được đưa vào nội dung giảng dạy ở bậc phổ thông, nhằm trang bị sớm những kiến thức cơ bản về tiền tệ, lạm phát, lãi suất, giá cả v.v..
Và cần có các mô hình tín dụng hiệu quả hơn
Mặc dù hiện nay ở Việt Nam, đã có một số mô hình tín dụng vi mô và ngân hàng chính sách nhưng do những hạn chế về mặt thủ tục để được tiếp cận, sự thuận tiện và phổ biến, nhiều người khi cần vay tiền cấp bách lại phải tìm đến tín dụng đen.
Để giảm thiểu tín dụng đen, nhiều nước đã luật hóa và kiểm soát chặt chẽ hoạt động tín dụng này. Chẳng hạn, cho vay kỳ hạn siêu ngắn, không thế chấp (payday loan) là hình thức kinh doanh hợp pháp, nhưng bị ràng buộc bởi luật tín dụng, luật bảo vệ người tiêu dùng. Chính phủ kiểm soát mức trần lãi vay, và thậm chí như ở Israel, giấy phép thành lập và hoạt động được kiểm tra rất chặt, nhất là hồ sơ tư pháp của người thành lập hay cổ đông lớn (kể cả cổ đông giấu mặt), kiểm tra những người này đã có tiền án tiền sự gì chưa, đặc biệt liên quan đến vi phạm trong cho vay nặng lãi trước đây.
Việc tiếp cận dịch vụ ngân hàng cần được phổ biến nhiều hơn, nhất là là ở vùng nông thôn. Việc sở hữu một tài khoản ngân hàng, dù số dư trong tài khoản không có hay không nhiều, sẽ rất hữu ích trong việc quản lý, thực hiện các hoạt động liên quan đến tiền bạc, đơn giản nhất là việc nhận và chuyển tiền. Với sự phát triển của công nghệ thông tin, mô hình cho vay giữa cá nhân với cá nhân (peer-to-peer lending) sẽ càng ngày phổ biến, người có nhu cầu vay chính đáng và người có tiền nhàn rỗi sẽ dễ dàng gặp nhau hơn, luân chuyển dòng vốn trong nền kinh tế sẽ nhanh và tạo ra thêm nhiều giá trị gia tăng.
Như vậy, để không phải cùng đường mà bất đắc dĩ tìm đến tín dụng đen khi có sự cố, bản thân mỗi người cần nâng cao hiểu hiểu biết của mình về tài chính, thực hành tiết kiệm, biết đầu tư, và đa dạng nguồn thu nhập. Nhưng bên cạnh đó, Nhà nước cũng như cộng đồng cần tạo một hệ sinh thái hay các công cụ tín dụng thay thế khác. Vì nếu có sự lựa chọn tốt hơn, tín dụng đen sẽ không còn lý do để tồn tại.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Vui Lòng Lịch Sự & Chừng Mực, Cảm Ơn Bạn !